Lan vảy rồng có tên khoa học là Dendrobium lindleyi, phân bố rộng rãi ở Đông Nam Á bao gồm Myanmar, Thái Lan, Lào, Việt Nam và tây nam Trung Quốc. Đây là lan biểu sinh thường mọc trên loài cây rụng lá khác.
I. Đặc điểm hình thái & sinh trưởng
1. Đặc điểm hình thái
Đây là một loài cây thân thảo có củ giả hành, thân phân nhánh nhiều. Củ có nhiều mặt dẹt hình trứng thuôn dài 1 - 5 cm và dày 5 - 15 mm, màu nâu vàng nhạt.
- Lá nhiều lông, thuôn dài 3 - 8 cm và rộng 6 - 30 mm, đỉnh lá hơi cùn, gốc lá hẹp nhưng không kéo dài thành bẹ, mép hơi gợn sóng.
- Hoa mọc thành cụm dạng chùm dài tới 27 cm, có từ 5 - 15 hoa và đường kính khoảng 4cm mỗi hoa. Lá bắc hình bầu dục hẹp hoặc hình tam giác, dài khoảng 2 mm; cuống hoa và bầu nhụy có màu xanh vàng pha tím nhạt dài 3 - 5.5 cm. Cánh hoa màu cam hình bầu dục rộng, dài 2 cm và rộng ~ 1 cm, bề mặt như tờ giấy mỏng. Lá đài ở giữa hình trứng hoặc hình mác và dài khoảng 2 cm, rộng 7 - 8 mm, đỉnh lá hơi tù. Nhị hoa dày và dài khoảng 4 mm. Thời kỳ ra hoa là tháng 4 - tháng 5.
2. Đặc điểm sinh trưởng
Loài này có nguồn gốc từ Ấn Độ, Bhutan, Nam Trung Quốc, Miến Điện, Thái Lan, Lào và Việt Nam ở độ cao 1.000 đến 2.000 mét so với mực nước biển. Nó phát triển biểu sinh trên cành cây cao và tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp. Trong tự nhiên, lan cẩm cù là một loài có sức sống mạnh mẽ, chịu nhiệt thấp 2 - 3°C và nhiệt cao hơn 40°C, chịu được hạn trong hơn 2 tháng. Ngay cả những cây rụng hết lá và có vẻ chết cũng sẽ phát triển lại các chồi mới khi được tưới nước.
3. Các loài tương tự
- Dendrobium Primulinum là một loài lan cực kỳ đẹp với màu hoa cà đậm nhạt khác nhau. Loài hoa có tên như vậy vì mùa hoa nở sớm vào tháng 2 - 3.
- Dendrobium Fimbriatum hay kim điệp quăn, nổi bật bởi kích thước lớn, có thể cao 1.5m. Nó có thể nở hoa quanh năm, cây nở thành 2 hàng lá hẹp màu xanh lá cây dài tới 15 cm.
- Dendrobium bigibbum có nguồn gốc từ Australia. Là loài rụng lá và có thân dài, thẳng. Cụm hoa lớn gồm vài chục bông hoa có đường kính lên tới 9 cm, màu sắc vô cùng đẹp với nhiều sắc thái khác nhau. Cánh hoa có màu trắng ở giữa sau đó chuyển dần sang màu tím, hoa cà hoặc đỏ thẫm. Ra hoa vào mùa thu - hè.
- Dendrobium densiflorum hay thủy tiên mỡ gà phổ biến ở Đông Nam Á. Trồng tại nhà thì cây này cao tới 45 cm, thân tứ diện thẳng, trên đỉnh có 3 - 4 lá hình mũi mác hẹp màu xanh lục. Cụm hoa mọc trên thân chứa từ 50 - 100 bông hoa nhỏ màu vàng cam và có mùi thơm dễ chịu.
- Dendrobium Parishii hay lan song hồng có thân rủ xuống cao tới 40 cm với các nốt trắng dày ở gốc lá. Một bông hoa có đường kính lên tới 7 cm.
- Dendrobium Moniliforme có nguồn gốc từ Nhật Bản, đây là một loài cây bụi hoa nhỏ, cao từ 6 - 20 cm. Hoa nở màu trắng, đôi khi có một chút màu hồng. Ra hoa suốt mùa xuân và mùa hè.
- Dendrobium Kingianum là một loại cây biểu sinh có nguồn gốc từ Australia, thân dài tới 30 cm và rộng tới 3 cm, hoa mọc trên đỉnh thân và có tới 7 bông hoa nhỏ màu trắng (1-3 cm).
- Dendrobium Nobile hay phi điệp kép. Bạn có thể xem chi tiết về loài này tại đây.
II. Hướng dẫn trồng & chăm sóc hoa
1. Trồng cây
Dù trồng trong chậu hay trồng vườn thì nên trồng ở nơi thoáng gió, có nắng. Nếu trồng chậu thì nên kê chậu cao hơn mặt đất khoảng 10 cm. Ưu tiên đất trồng là hỗn hợp của vỏ cây, rêu nước, dăm gỗ, xơ dừa, than củi, đá núi lửa, sỏi và đất… Nếu trồng biểu sinh trên một cây hoặc thân cây thì nên chọn thân có vỏ xù xì, nhiều vết nứt, tỷ lệ che bóng khoảng 70%. Đầu tiên, đặt một miếng xốp hoặc sỏi đá vào 1/4 dưới đáy chậu, tiếp theo là đổ đất trồng vào 2/3 chậu rồi để cây vào giữa, dàn đều bộ rễ dọc theo chu vi của đáy chậu càng nhiều càng tốt thay vì cắt bỏ những rễ dài. Đảm bảo chồi mới sát bề mặt đất, sau đó đổ nốt phần đất còn lại vào và ấn nhẹ.
- Vào mùa hè, nhiệt độ trung bình ban ngày là 26 - 28°C, ban đêm là 19 - 20°C, chênh lệch nhiệt độ trung bình hàng ngày là 7 - 9°C.
- Duy trì độ ẩm không khí cao khoảng 80%, độ ẩm đất phải thấp và thoáng khí, không được để ẩm quá lâu
- Không tưới nước ngay sau khi trồng. Nguyên tắc tưới nước là “đất khô mới tưới, khi tưới thì tưới kỹ cho đến khi nước chảy dưới đáy chậu”. Vào mùa hè có thể tưới 2 - 3 lần một ngày và không tưới vào giữa trưa.
- Bón phân hàng tuần với liều lượng 1/2 khuyến nghị ghi trên bao bì.
- Chỉ nên trồng lại 3 - 4 năm một lần. Thời điểm thay chậu tốt nhất là khoảng thời gian ngay sau khi ra hoa và cho đến thời điểm chồi mới bắt đầu mọc rễ.
2. Phòng trừ sâu bệnh
Lan vảy rồng có khả năng kháng sâu bệnh cực kỳ tốt, chỉ cần tránh độ ẩm cao, tưới nước quá nhiều và thông gió kém nên sâu bệnh gây hại chủ yếu do các nguyên nhân này.
IV. Phương pháp nhân giống
Lan vảy rồng được nhân giống bằng cách chia bụi hoặc giâm cành. Để chia bụi, bạn cần đợi cây con ra chồi và khi bụi cây mới hình thành thì cẩn thận lấy cây ra khỏi chậu rồi chia bụi thành từng bụi riêng lẻ.
Đối với phương pháp giâm cành, bạn cắt các chồi phía trên của cây sau đó rắc than hoạt tính hoặc xử lý bằng peroxide rồi giâm cành vào đất xơ dừa + rêu nước, đậy màng nilon và giữ ở nhiệt độ 25 - 27°C, định kỳ mở màng ra để thoát hơi nước và tưới nước cho đất. Rễ có thể xuất hiện sau vài tuần.
